Thất Sơn huyền bí: Cây đàn lạ ở chùa Năm Căn

Cử Đa đắc đạo thành tiên

Cử Đa tên thật Nguyễn Văn Đa, quê ở làng Nhị Bình, xứ Thuộc Nhiêu, Định Tường cũ. Ông xuất thân trong gia đình thượng võ. Tương truyền, ông đậu võ cử nhân nên người đời gọi là ông Cử Đa. Khi ông thành danh thì thực dân Pháp đã chiếm trọn Nam kỳ, do đó ông phải định cư ở làng Phù Cát (Bình Định cũ) tham gia phong trào Cần Vương chống Pháp. Bị giặc Pháp truy lùng, ông trở về quê lánh nạn rồi bỏ xứ lên miền Thất Sơn vì "không thể làm anh hùng thì đành đi tìm Bồ Tát", người đời tôn ông là Phật sống.

Chùa Năm Căn

Chuyện kể rằng, hôm đó ông Đạo Lập và đệ tử là ông Huỳnh Văn Thiện đang ở trên vồ cao núi Tà Lơn bỗng thấy một người gánh đồ đạc lần dò phía dưới tìm đường đi lên. Ông Đạo Lập gọi lớn, ông gánh cái nhân mạng đi đâu vậy. Người kia trả lời, tìm đường lên núi. Rồi họ gặp nhau, ông khách giới thiệu mình là Cử Đa và tỏ bày chuyện tầm sư học đạo. Đạo Lập bảo, ông muốn tu thì bỏ hết các thứ ở trần gian chứ mang theo làm gì? Trong gánh toàn là sách vở, ông Cử Đa bèn bỏ hết rồi vào động tu hành.

Miếu thờ Đại Càn quốc gia Nam hải và Thượng động Cố Hỹ vạn ban ngũ hành trong sân chùa

Từ đó về sau, ông Đạo Lập ở vồ trên cao, còn Cử Đa ở vồ bên dưới. Có lẽ, trong thời gian này, ông đã sáng tác 2 bài giảng Tà Lơn và giảng Lang thiên. Đặc biệt, bài giảng Tà Lơn có tính chất tự thuật, người đời sau đọc lại có thể hình dung hành trạng của ông từ Phú Quốc qua núi Tà Lơn về Giang Thành, sang Cái Dầu, đến động Bồ Hong núi Cấm… và đi đến đâu ông cũng xưng là Bảy Đa.

Bàn thờ tổ với chân dung các vị hòa thượng từng trụ trì chùa

" Bảy Đa quỳ xuống bạch Thầy:/Quê tôi ngày rày ở tại Thuộc Nhiêu/Mẹ cha sau trước vắng hiu/Anh em cũng nhiều bát loạn xiêu cư " (Giảng Tà Lơn).

Về đạo hiệu của Cử Đa, các tín đồ theo thuyết hội Long Hoa còn thêm thắt câu chuyện Phật bà Quan Âm hiện xuống núi Tà Lơn mở cuộc thi, Cử Đa đắc đạo được phong làm tiên trưởng, Phật bà ban hiệu là Ngọc Thanh. Câu chuyện nhằm củng cố thuyết "bộ tứ" của tín dân vùng Thất Sơn: Cử Đa là tiên, Đoàn Minh Huyên là Phật, Huỳnh Phú Sổ là Thánh và Nguyễn Trung Trực là Thần.

Hai cây đàn kỳ lạ

Theo tác giả Nguyễn Văn Hầu trong Thất Sơn mầu nhiệm , ông Cử Đa từng lên núi Cấm mở trường luyện võ cho sĩ tử. Học trò của ông có đến hàng trăm. Thỉnh thoảng, người ta thấy ông trở về Thất Sơn thăm các môn đệ cũ. Ông thường dặn các môn đệ nếu không có lệnh của ông thì không ai được bạo động. Không ai biết tung tích ông ở đâu, chỉ có lời truyền khẩu rằng thỉnh thoảng có người thấy một ông già râu tóc bạc phơ mà gương mặt trẻ mơn mởn, cỡi cọp mun vượt rừng qua lại trên dãy Thất Sơn và đinh ninh rằng đó là Cử Đa.

Cây đàn Kình ngư hóa long

Sách Bửu Sơn Kỳ Hương của Vương Kim, chép: Có lần, người thân ở Thuộc Nhiêu lên núi tìm thăm ông. Qua mấy ngày trèo non, lội suối khổ nhọc, người nọ mệt mỏi, chán nản thì có một tiểu đồng đến gặp nói rằng, ông Cử Đa đã đắc quả thành tiên, không còn trở về trần nữa. Người nọ tin lời bỏ về, nhưng đến chân núi thì có người cho biết tiểu đồng nọ chính là ông Cử Đa. Ông thường làm cách đó để thử lòng người có thành tâm hay không.

Cây đàn Linh cù nghinh pháp

Chùa Năm Căn nằm ngay cửa vào núi Trà Sư nhưng rất ít thông tin về lịch sử ngôi chùa. Người đời sau chỉ biết vị trụ trì đầu tiên là sư Huyền Tịnh, viên tịch năm 1902. Đặc biệt, hiện nay, trên bàn thờ tổ dưới tượng Bồ đề Đạt Ma hai bên có đặt 2 cây đàn kỳ lạ được thờ chung với 7 bức chân dung hòa thượng nhưng không thấy ghi chú, có lẽ là các vị trụ trì đời trước.

Hai cây đàn được chế tác theo dáng đàn bầu, chạm trổ cách điệu. Một cây chạm đầu rồng đuôi cá, có tên là "kình ngư hóa long". Một cây chạm hình con cá sấu ngẩng đầu, tên là "linh cù nghinh pháp" (cá sấu nghe thuyết pháp). Ngoài dáng vẻ khác nhau, số dây trên 2 cây đàn cũng khác nhau. Cây "kình ngư hóa long" có 9 dây, cây "linh cù nghinh pháp" chỉ có 3 dây. Tương truyền cặp đàn này do Cử Đa làm bằng cây mun từ núi Tà Lơn đem về, nhưng chưa thấy tài liệu nào nhắc đến.

Tuy nhiên, qua cách tạo tác, dường như có mấy gợi ý về hình dáng, tác giả đã gửi tâm tư vào đây qua hình tượng "vị lai" rồi đây "cá sẽ hóa rồng" cũng như câu chuyện cá sấu đi tu, một tích dân gian khá quen thuộc trong Phật giáo Nam bộ. Đồng thời, qua số lượng dây đàn 3 dây và 9 dây, người đời sẽ suy ngẫm về "tam giáo cửu lưu", 3 đạo chính yếu về tinh thần và đạo đức: Nho - Phật - Lão và chín trường phái học thuật, tư tưởng của Bách gia.

Còn trong dân gian thì tin rằng 2 cây đàn do Phật sống Cử Đa chế tác nhằm để "chuyển hóa vũ trụ". Lại có câu chuyện truyền tụng Cử Đa dùng 2 cây đàn này làm tín hiệu khởi binh cho nghĩa quân của mình tại vùng Thất Sơn, thông qua câu truyền khẩu "cửu thinh bất động, tam thinh khởi biến", nghĩa là tiếng đàn 9 dây cất lên thì án binh bất động và khi nghe tiếng đàn 3 dây cất lên thì chuẩn bị khởi binh.

Người dân địa phương còn kể rằng, 2 cây đàn này đã lưu lạc qua nhiều ngôi miếu của ông Cử Đa dựng lên ở vùng Thất Sơn rồi bị giặc Pháp đốt phá liên tục, nhưng kỳ lạ là 2 cây đàn không hề hấn gì. Sau lần bị đốt phá cuối cùng, ngôi miếu bị bỏ hoang khá lâu. Mãi sau này, có một nhà sư đến cất ngôi chùa nhỏ trên nền miếu hoang. Thấy 2 cây đàn kỳ lạ, vị sư bèn lau chùi sạch sẽ rồi để lên bàn thờ trong chánh điện.

Dấu ấn của ngôi miếu xưa còn lưu lại trước sân chùa Năm Căn. Đó là miếu thờ Chánh sái Đại Càn quốc gia Nam hải và Thượng động Cố Hỹ vạn ban ngũ hành, vốn không phải là trú sở của các vị này ở chốn thiền môn. ( còn tiếp)